تعمیر دستگاه سی آرم (C-Arm)

دستگاه دستگاه سی آرم (C-Arm) از مهمترین تجهیزات تصویربرداری پزشکی است.تعمیر دستگاه سی آرم (C-Arm) نیازمند تخصص، دقت بالا و دانش به‌روز در زمینه الکترونیک، مکانیک و نرم‌افزارهای پزشکی است. این دستگاه نقشی حیاتی در تشخیص و بررسی دقیق ساختارهای داخلی بدن ایفا می‌کند. خرابی یا اختلال در عملکرد این دستگاه، نه تنها فرآیند تشخیص را مختل می‌کند، بلکه می‌تواند جان بیماران را به خطر بیندازد.

کارنو سرویس به عنوان یکی از مراکز تخصصی تعمیر تجهیزات تصویربرداری پزشکی، آماده ارائه خدمات جامع و حرفه‌ای برای تعمیر دستگاه سی آرم (C-Arm) در سراسر کشور است.

مقدمه

در دنیای مدرن تصویربرداری پزشکی، دستگاه‌های سی آرم (C-Arm) نقش مهمی در انجام اعمال جراحی، ارتوپدی، اورژانس، و اندوسکوپی ایفا می‌کنند. این دستگاه‌ها به‌دلیل دقت بالا در ارائه‌ی تصاویر لحظه‌ای، جایگاه ویژه‌ای در اتاق‌های عمل بیمارستانی پیدا کرده‌اند. اما همان‌طور که هر ابزار پیشرفته‌ای نیاز به نگهداری تخصصی دارد، تعمیر دستگاه سی آرم نیز از حساسیت بالایی برخوردار است.

در این مقاله، به‌طور کامل به معرفی دستگاه سی آرم، ساختار آن، دلایل خرابی، شیوه‌های عیب‌یابی، نکات ایمنی تعمیرات، انواع خطاها و راهکارهای نگهداری پیشگیرانه پرداخته‌ایم. این راهنما برای تکنسین‌های تجهیزات پزشکی، مدیران فنی بیمارستان‌ها و شرکت‌های تعمیراتی نگاشته شده است.

فصل اول: دستگاه C-Arm چیست؟

تعریف کلی

دستگاه C-Arm یک سیستم تصویربرداری فلوروسکوپی است که به‌صورت موبایل یا ثابت در اطاق عمل‌ها استفاده می‌شود. نام این دستگاه برگرفته از شکل فیزیکی بازوی آن است که به شکل حرف C انگلیسی است. بازوی C به اپراتور اجازه می‌دهد که زاویه دید را تغییر دهد و تصاویر زنده از نقاط مختلف بدن بیمار ثبت کند.

اجزای اصلی دستگاه سی آرم (C-Arm)

ساختار، عملکرد و نقش هر بخش در تصویربرداری پزشکی

دستگاه سی آرم (C-Arm) یکی از کاربردی‌ترین تجهیزات تصویربرداری در اتاق عمل و مراکز جراحی است. این دستگاه با استفاده از فناوری اشعه ایکس، امکان تصویربرداری زنده و بلادرنگ (Real-time Imaging) را برای پزشکان فراهم می‌سازد. ساختار منحصربه‌فرد این سیستم که شبیه به حرف C طراحی شده، قابلیت جابجایی در جهات مختلف را ایجاد کرده و به پزشک این امکان را می‌دهد که بدون جابجایی بیمار، از زوایای گوناگون تصویربرداری انجام دهد.

دستگاه سی آرم ترکیبی از سیستم‌های الکترونیکی، مکانیکی و نرم‌افزاری است که با هماهنگی کامل، عملکرد دقیق و حساس آن را ممکن می‌سازند. شناخت اجزای اصلی این دستگاه، نه‌تنها برای استفاده صحیح بلکه برای تعمیر دستگاه سی آرم در مواقع لزوم نیز بسیار ضروری است.

در ادامه، به معرفی کامل و دقیق اجزای اصلی دستگاه C-Arm می‌پردازیم:

۱. منبع اشعه ایکس (X-ray Tube)

تیوب اشعه ایکس قلب اصلی دستگاه سی آرم محسوب می‌شود. این قطعه وظیفه تولید پرتو ایکس را دارد که پس از عبور از بدن بیمار، به دتکتور برخورد می‌کند و تصویر ایجاد می‌شود. تیوب با اعمال ولتاژ بالا به کاتد، الکترون‌ها را شتاب داده و پس از برخورد به آند، اشعه ایکس تولید می‌شود.

نکات مهم در مورد تیوب اشعه ایکس:

• باید توانایی تولید پرتو با انرژی مناسب و یکنواخت داشته باشد.

• دارای عمر مشخصی است و پس از مدتی نیاز به تعویض یا کالیبراسیون دارد.

• سیستم خنک‌کاری مناسب برای جلوگیری از داغ شدن بیش از حد در حین کار مداوم، ضروری است.

۲. آرم C شکل (C-Arm Structure)

آرم C شکل ساختاری فلزی و مکانیکی است که منبع اشعه ایکس و دتکتور را در دو سر خود نگه می‌دارد. این ساختار امکان چرخش و جابجایی دستگاه در محورهای مختلف را ایجاد می‌کند و این قابلیت را به پزشک می‌دهد که در حین عمل، بدون نیاز به جابه‌جایی بیمار، از زوایای گوناگون تصویر تهیه کند.

قابلیت‌های آرم C شکل:

• چرخش در محور عمودی و افقی (Orbital & Angular Movement)

• جابجایی در جهت‌های بالا، پایین، جلو و عقب

• ثبات بالا برای جلوگیری از لرزش هنگام تصویربرداری

• وجود سنسورهای موقعیت‌یاب برای تنظیم دقیق زاویه تصویربرداری

این بخش از دستگاه به دلیل عملکرد مکانیکی پیچیده‌اش، یکی از حساس‌ترین نقاط در فرآیند تعمیر سی آرم است و باید به‌صورت دوره‌ای سرویس و روان‌کاری شود.

۳. دتکتور تصویری (Image Intensifier / Flat Panel Detector)

در انتهای دیگر آرم C، دتکتور تصویری قرار دارد که وظیفه‌اش دریافت پرتوهای عبوری از بدن بیمار و تبدیل آن‌ها به تصویر دیجیتال است. بسته به نوع دستگاه، این دتکتور می‌تواند از نوع سنتی تقویت‌کننده تصویر (Image Intensifier) یا دتکتور دیجیتال مدرن (Flat Panel Detector) باشد.

ویژگی‌ها و مزایای هر نوع:

• Image Intensifier: ارزان‌تر، عمر کمتر، کیفیت پایین‌تر در مقایسه با نسل جدید

• Flat Panel Detector: کیفیت تصویر بسیار بالا، دوام بیشتر، کاهش تابش به بیمار، فضای فشرده‌تر و تکنولوژی پیشرفته‌تر

دتکتورهای مدرن امکان بزرگنمایی دیجیتال، کاهش نویز و بهبود کنتراست تصویر را فراهم می‌کنند و در محیط‌های جراحی بسیار کارآمد هستند.

۴. واحد کنترل و پردازش تصویر (Workstation)

واحد پردازش تصویر بخش مغز متفکر سیستم است. این واحد شامل یک یا چند کامپیوتر صنعتی با قدرت پردازش بالا، کارت‌های مخصوص پردازش تصویر، مانیتورهای پزشکی و نرم‌افزارهای تخصصی تصویربرداری می‌باشد.

وظایف این واحد عبارت‌اند از:

• دریافت سیگنال خام از دتکتور و تبدیل آن به تصویر قابل نمایش

• پردازش تصویر برای بهبود کنتراست، وضوح و حذف نویز

• ذخیره‌سازی تصاویر در حافظه داخلی یا انتقال به PACS

• مدیریت پرونده‌های بیماران و تهیه گزارش‌ها

• کنترل پارامترهای فنی مانند kV، mA، زمان تابش و نوع مود تصویربرداری (Fluoroscopy، Snapshot و …)

این قسمت از دستگاه سی آرم از نظر نرم‌افزاری نیز نیازمند بروزرسانی‌های دوره‌ای، رفع باگ‌ها و اطمینان از عملکرد پایدار است.

۵. پنل کنترل فنی و کاربری (Control Panel)

پنل کاربری، واسط اصلی بین اپراتور و دستگاه است. این پنل می‌تواند فیزیکی یا لمسی باشد و در برخی مدل‌ها به‌صورت بی‌سیم (Wireless) نیز در دسترس قرار می‌گیرد. وظایف اصلی پنل کنترل شامل موارد زیر است:

• تنظیم شدت تابش و ولتاژ (kV و mA)

• کنترل زاویه و موقعیت آرم C

• انتخاب حالت تصویربرداری (پیوسته، تک‌فریم، Snapshot، Low Dose)

• ثبت و ذخیره تصاویر و ویدئوهای لحظه‌ای

• کنترل بزرگ‌نمایی تصویر، چرخش و فیلترهای نرم‌افزاری

در مدل‌های پیشرفته‌تر، پنل کنترل با صفحه‌نمایش رنگی، میانبرهای لمسی و قابلیت‌های پیش‌فرض برای جراحی‌های خاص طراحی شده است.

فصل دوم: اهمیت تعمیر دستگاه سی آرم (C-Arm)

چرا تعمیر دستگاه سی آرم (C-Arm) حیاتی است؟

دستگاه سی آرم، یکی از پرکاربردترین ابزارهای جراحی‌محور است. خرابی در آن می‌تواند عواقب زیر را به دنبال داشته باشد:

• تأخیر یا لغو جراحی‌ها

• افزایش ریسک بیمار

• هزینه‌های سنگین جایگزینی یا اجاره دستگاه

• فرسایش اعتبار خدمات بیمارستانی

الزامات قانونی

در بسیاری از کشورها، نگهداری و کالیبراسیون سالانه تجهیزات تصویربرداری پزشکی، از جمله سی آرم، توسط مراجع نظارتی اجباری شده است. این امر تأکیدی بر اهمیت تعمیرات منظم دارد.

فصل سوم: مشکلات رایج در دستگاه‌های C-Arm

1. خطای عدم تولید تصویر

دلایل ممکن:

• خرابی دتکتور تصویر

• قطع شدن کابل‌ها یا کانکتورها

• سوختن لامپ اشعه ایکس

• خرابی در PSU یا برد تغذیه

2. پرش یا نویز در تصویر

دلایل ممکن:

• اختلال در سیگنال‌های آنالوگ

• اشکال در هم‌راستایی منبع اشعه و دتکتور

• مشکل در سیستم نرم‌افزاری یا درایورها

3. عدم حرکت روان آرم C

دلایل:

• خرابی در موتورهای سروو یا استپ‌موتورها

• مشکلات در سنسورهای محدودکننده حرکت

• مسدود بودن مکانیکی مسیر حرکت

4. ارورهای نرم‌افزاری (Soft Errors)

ارورهایی مثل:

• Error 420: failure in calibration

• Error 810: detector sync lost

• Error 1303: tube overheat detected

این ارورها نیاز به اتصال به نرم‌افزار سرویس یا Log Analyzer دارند.

فصل چهارم: مراحل عیب‌یابی دستگاه سی آرم

مرحله اول: بررسی ظاهری و مکانیکی

• بررسی سلامت کابل‌ها

• کنترل وضعیت فیزیکی اتصالات

• اطمینان از نصب صحیح پایه‌ها و پایه مانیتور

مرحله دوم: تحلیل نرم‌افزاری و کدهای خطا

اکثر دستگاه‌های C-Arm مدرن (از برندهایی مثل Ziehm، GE OEC، Philips) دارای نرم‌افزار تشخیص ارور هستند. در این مرحله، از طریق نرم‌افزار سرویس به دستگاه متصل شده و لاگ‌ها تحلیل می‌شوند.

مرحله سوم: تست عملکردی

• تست شلیک اشعه با فانتوم

• تست ثبت تصویر در زوایای مختلف

• تست دقت بزرگ‌نمایی و چرخش

مرحله چهارم: بررسی الکتریکی

• اندازه‌گیری ولتاژ خروجی ژنراتور

• تست سالم بودن لامپ اشعه با اهم‌متر و ترمومتر مادون‌قرمز

• کنترل صحت برد کنترل

فصل پنجم: نکات ایمنی در تعمیر دستگاه سی آرم (C-Arm)

تعمیر دستگاه سی آرم (C-Arm) دارای ریسک‌هایی نظیر تابش اشعه یونیزه‌کننده، شوک الکتریکی، سوختن تجهیزات و… است. رعایت نکات زیر حیاتی است:

1. قطع کامل برق قبل از باز کردن هر قسمت

2. استفاده از دزیمتر شخصی برای پایش تابش

3. استفاده از لباس سربی در هنگام تست‌های زنده

4. محافظت چشم و پوست در زمان تابش آزمایشی

5. زمین کردن دستگاه قبل از اعمال تست ولتاژ بالا

فصل ششم: برندهای معروف و تفاوت‌های تعمیراتی

برند GE OEC

• ویژگی: دارای ماژول‌های قابل تعویض

• نکته مهم تعمیر: بررسی ارورهای دسته‌بندی‌شده بر اساس Code Matrix

برند Ziehm

• ویژگی: سیستم‌عامل لینوکس و ماژول پردازش تصویر جداگانه

• نکته مهم تعمیر: نیاز به کابل خاص برای اتصال به سیستم Service Mode

برند Philips BV

• ویژگی: طراحی ماژولار و ساده

• نکته مهم تعمیر: نرم‌افزار ویژه‌ی Philips Service Tool

فصل هفتم: نگهداری پیشگیرانه دستگاه سی آرم

نگهداری دوره‌ای می‌تواند عمر مفید دستگاه را چند برابر کند. اقدامات زیر به‌شدت توصیه می‌شود:

هر ماه:

• تمیز کردن کانکتورها با اسپری خشک

• تست سلامت دتکتور و نمایشگر

• بررسی کابل‌ها و اتصالات مکانیکی

هر ۶ ماه:

• بررسی سیستم خنک‌کننده (فن‌ها و رادیاتورها)

• تست کالیبراسیون زاویه و فوکوس

• آپدیت نرم‌افزار دستگاه

سالیانه:

• کالیبراسیون کامل توسط مهندس مجاز

• تعویض احتمالی لامپ اشعه ایکس

• تحلیل کامل لاگ‌ها و عملکرد حرارتی

فصل هشتم: قطعات مصرفی و دوره‌ای در تعمیر دستگاه سی آرم (C-Arm)

برخی قطعات مصرفی یا دارای طول عمر مشخص هستند. در تعمیر دستگاه سی آرم (C-Arm) باید این قطعات بررسی شوند:

• لامپ X-Ray Tube: معمولاً هر ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ ساعت کاری

• کابل ولتاژ بالا (HV Cable): در صورت ترک‌خوردگی یا پارگی

• فن‌های خنک‌کننده: هر ۲ سال

• باطری پشتیبان بردها: هر ۳ سال

فصل نهم: هزینه‌ و زمان تعمیرات

عوامل تأثیرگذار در هزینه:

• نوع خرابی (نرم‌افزاری، سخت‌افزاری، تعویض قطعه)

• برند و مدل دستگاه

• نیاز به تعویض ماژول‌های خاص

• میزان دسترسی به قطعات یدکی

زمان موردنیاز:

• تعمیرات ساده نرم‌افزاری: ۲ تا ۳ ساعت

• تعمیرات سخت‌افزاری متوسط: ۱ تا ۲ روز

• تعویض لامپ و کالیبراسیون: ۳ تا ۵ روز

فصل دهم: نتیجه‌گیری

تعمیر دستگاه سی آرم (C-Arm) کاری بسیار تخصصی، حساس و حیاتی در حوزه تجهیزات تصویربرداری پزشکی است. با توجه به نقش این دستگاه در انجام عمل‌های حیاتی، نگهداری منظم، بررسی دوره‌ای، ثبت لاگ‌های خطا، و استفاده از تکنسین‌های حرفه‌ای و آموزش‌دیده، می‌تواند ضامن کارایی پایدار و طول عمر بالا باشد.

شرکت‌هایی که خدمات تعمیر سی آرم ارائه می‌دهند باید با برندهای مختلف آشنا باشند، تجهیزات مخصوص عیب‌یابی در اختیار داشته باشند، و در عین حال اولویت را به ایمنی پرسنل و بیمار بدهند.

شرکت‌ تخصصی کارنو سرویس با در اختیار داشتن تیم فنی آموزش‌دیده، ابزار تست پیشرفته و دسترسی به قطعات اورجینال، می‌تواند در سریع‌ترین زمان ممکن تعمیرات تخصصی انواع دستگاه سی آرم (C-Arm) را انجام دهند.

ویژگی‌های خدمات تعمیر کارنو سرویس:

• اعزام تکنسین در محل

• ارائه گارانتی تعمیر

• ارائه گزارش تست فنی

• تعمیر انواع مدل‌های جدید و قدیمی

• خدمات در سراسر کشور

برای ثبت درخواست می‌توانید با شماره 02152945 تماس بگیرید.